ዙሪያህን ተመልከት። ሞቻ ማኪያቶቻቸውን ሲጠብቁ ወይም በጋሪ የተጫኑ ግሮሰሪዎችን በራስ ቼክ አውት መስመር ሲቃኙ የምታያቸው አብዛኛዎቹ ሰዎች ውሸታሞች ናቸው። በምርምር መሰረት 75% ሰዎች በቀን ሁለት ውሸቶችን ይናገራሉ. ይህ ማለት አብዛኛው ቤተሰብህ እና የምትወዳቸው ሰዎች ምናልባት ከዚህ ቀደም ዋሽተውህ ይሆናል። እና ምናልባት አንድ ወይም ሁለት ፋይበርን እራስዎ ተናግረው ይሆናል። ታዲያ ለምን እንዋሻለን?
የውሸት ስነ ልቦና ውስብስብ ጽንሰ ሃሳብ ሊሆን ይችላል ምክንያቱም ሰዎች በተለያየ ምክንያት ይዋሻሉ። አንዳንድ ሰዎች ቅጣትን ለማስወገድ ሲሉ ይዋሻሉ, ሌሎች ደግሞ የሌላ ሰውን ስሜት ላለመጉዳት ሊዋሹ ይችላሉ.አንዳንድ ሰዎች በቀላሉ በፍላጎት ሊዋሹ ይችላሉ። በአንዳንድ ሁኔታዎች ምክንያቱን በማጣመር እንዋሻለን።
አንድ ሰው ለምን ሊዋሽ እንደሚችል መረዳቱ አላማውን የበለጠ ለመረዳት ይረዳዎታል። እንዲሁም ሌሎችን ከመዋሸት እንድትቆጠብ ሊረዳህ ይችላል እና ከሁሉም በላይ ደግሞ አንድ ስትሰማ ውሸትን እንድታውቅ ሊረዳህ ይችላል።
10 ለመዋሸት የስነ ልቦና ምክንያቶች
ሁሉም ሰው አልፎ አልፎ ይዋሻል። ይሁን እንጂ የውሸት ብዛትና ክብደት ከአንዱ ሰው ወደ ሌላው ይለያያል። በዊስኮንሲን-ኤልኤ ዩኒቨርሲቲ የተደረገ ጥናት እንደሚያሳየው ሰዎች ለምን እንደሚዋሹ ብዙ ማብራሪያዎች አሉ። የዩኒቨርሲቲው ጥናት 632 ተሳታፊዎችን የፈተሸ ሲሆን በ91 ቀናት ውስጥ የተናገሩትን 116,366 ውሸቶች። ያ በጣም ቆንጆ ረጅም የረጃጅም ተረቶች ዝርዝር ነው።
በጥናቱ በአማካይ 25% ተሳታፊዎች በቀን ከሁለት ጊዜ በላይ ይዋሻሉ። እና፣ በጥናቱ ውስጥ ከሚገኙት ውሸታሞች መካከል ከፍተኛው አንድ በመቶው ተሳታፊዎች በአማካይ በቀን እስከ 17 ውሸቶችን ተናግረው ነበር።በተጨማሪም ጥናቱ እንዳመለከተው 90% የሚነገሩ ውሸቶች እንደ ትንሽ ነጭ ውሸቶች ተደርገው ይወሰዳሉ፣ ለምሳሌ ለሆነ ሰው ስጦታ መስጠት ካልፈለጉት ጋር ምንም ጉዳት ሳይደርስ መንገር።
ተሳታፊዎች ምን ያህል እንደሚዋሹ ከማጥናት በተጨማሪ ተሳታፊዎቹ ለምን እንደሚዋሹም በጥናቱ ተመልክቷል። ለምን ውሸት እንደነገሩ የተሳታፊዎቹ ምላሾች በዘጠኝ የተለያዩ ምድቦች ተከፋፍለዋል። በጥናቱ መሰረት ሰዎች የሚዋሹባቸው አንዳንድ የተለመዱ ምክንያቶች ከዚህ በታች አሉ።
ሁኔታዎችን ለማስወገድ
አንዳንድ ጊዜ ሰዎች ማድረግ የማይፈልጉትን ነገር ላለማድረግ ይዋሻሉ። ለምሳሌ፣ በጓደኛህ ቤት ወደ ድግስ ወይም የማይመች የቤተሰብ እራት ተጋብዘህ እና መሄድ ሳትፈልግ ታውቃለህ? እርግጥ ነው፣ ሁላችንም እዚያ ነበርን። በዚህ ሁኔታ, ሰበብ ሊያደርጉ ይችላሉ. ከሌላ ሰው ጋር እቅድ አውጥተሃል ማለት ትችላለህ፣ ወይም የመፅሃፍ ክበብህ ምሽት ላይ ከመገናኘቱ በፊት የተወሰነ ምዕራፍ አንብበህ መጨረስ አለብህ እና እንደገና መሰረዝ አትችልም።ሰዎች ሊያጋጥሟቸው የማይፈልጓቸውን ሰዎች እና ሁኔታዎች ለማስወገድ ውሸትን እንደ መሳሪያ ይጠቀማሉ።
ስሜትን ለማቃለል
አንዳንድ ሰዎች ጥሩ ቀልድ ይደሰታሉ። እና፣ ብዙ ሰዎች ቀልዱ የሌላ ሰው ወጪ ቢሆንም፣ ብዙ ሳቅ የሚያገኝ ቀልድ የመናገር ስሜት ይወዳሉ። ስሜትን ለማቅለል ወይም እነዚህን ቀልዶች የሚያደርጉበት አንዱ መንገድ ውሸት መናገር ነው።
ምናልባት ከእነዚህ ውሸቶች አንዱን ተናግረህ ይሆናል። ይህን የድሮ ትምህርት ቤት ቀልድ፡- "ሸሚዝህ ላይ የሆነ ነገር አለህ" ብለኸው ታውቃለህ? ከዛ ሰውዬው ደረቱ ላይ ወደሚገኝ ምናባዊ እድፍ ጠቁመህ ሲደነግጥ ትመለከታለህ እና ምንም ሳታያይ ዝም ብለህ "አሳየህ" ለማለት ብቻ ነው።
ይህ ሁኔታ በቴክኒካል ውሸት ነው። ግን፣ ለመሳቅ የታሰበ ነው እንጂ የግድ ማታለል ብቻ አይደለም።
እራስን ለመጠበቅ
አንዳንድ ጊዜ በህይወቶ ውስጥ ያሉ ሰዎች እርስዎ መመለስ የማይፈልጓቸውን የግል ወይም የቅርብ ጥያቄዎችን ይጠይቃሉ። ምናልባት በግሮሰሪ ውስጥ ያለ እንግዳ ሰው ስምዎን ሊጠይቅ ይችላል ወይም አዲስ ፍቅረኛ በመጀመሪያው ቀን እርስዎን ለመውሰድ አድራሻዎን ይጠይቅዎታል።በነዚህ ሁኔታዎች እራስዎን ለመጠበቅ የውሸት ስም በመስጠት ወይም አድራሻን በመተው ሊዋሹ ይችላሉ።
ሌላውን ለመጠበቅ
ሌላ ሰው ማካፈል የሌለብህን ሚስጥር የነገረህ አለ? ምስጢሩን መያዝ ከቻሉ መረጃው እንዳይሰራጭ ለመከላከል በአንድ ጊዜ ወይም በሌላ ጊዜ መዋሸት ሊኖርብዎት ይችላል. ምክንያቱም ሰዎች የሚዋሹት ራሳቸውን ለመጠበቅ ብቻ ሳይሆን ሌሎችን ለመጠበቅ ሲሉ ጭምር ነው።
አንዳንዴ መረጃ ማጋራት የናንተ አይደለም እና መረጃውን ሚስጥራዊ ለማድረግ ብቻ ነጭ ውሸት ወይም ውሸት ልትናገሩ ትችላላችሁ። ምንም እንኳን ለአንድ ሰው እየዋሹ ሊሆን ይችላል ፣ እርስዎም የሌላውን ደህንነት ይጠብቃሉ።
ሌሎች እንዲወዷቸው
ሰዎች ብዙ ጊዜ ይዋሻሉ። አንድን ሰው ማሳዘን አይፈልጉ ይሆናል ወይም ሌላ ሰው ስለ እሱ እውነቱን ካወቀ ውድቅ እንደሚደረግላቸው ይጨነቁ ይሆናል።አንድ ሰው የበለጠ የተዋጣለት ለመምሰል፣ ታዋቂነቱን ለመጨመር ወይም በሥዕል የተሞላ ሕይወት እየመራ እንዲመስል ለማድረግ እውነቱን ሊዘረጋ ይችላል።
የግል ጥቅሞችን ለማግኘት
አንዳንድ ጊዜ ሰዎች ሰዎችን ለማግኘት እና የህይወት ሁኔታቸውን የሚያሻሽሉ እድሎችን ለማግኘት ይዋሻሉ። ለምሳሌ፣ አንድ ሰው በሪሞቻቸው ላይ ተኝቶ ለ10 ዓመታት ያህል በማተም ላይ እንደሰራሁ ሊናገር ይችላል፣ በመስክ ላይ ለአምስት ብቻ የሰሩ ናቸው። በዚህ ሁኔታ፣ እውነትን መዘርጋት አንድ ሰው ክህሎቱን እንዲያሻሽል እና ቤተሰቡን ለማሟላት የሚረዳ የተሻለ ደመወዝ የሚያስገኝ ሥራ እንዲያገኝ ሊረዳው ይችላል። ሰዎች ጥቅማቸውን ለማስጠበቅ የሚጠቀሙበት መሳሪያ ነው።
ለሌሎች ጥቅም ለማግኘት
ውሸት ሁል ጊዜ የሚከሰት በራስ ወዳድነት አይደለም። እንደውም አንዳንድ ጊዜ ሰዎች ሌሎችን ለመጥቀም ይዋሻሉ።
ለምሳሌ፣ የጓደኛህን መቅጠር ለመርዳት ስትል የጓደኛህን ፅሁፍ ልታበስር ትችላለህ። ወይም፣ ሌላ ደንበኛ እንዲያፈሩ ለመርዳት አንድ አርቲስቲክ ጓደኛ የሸጣቸውን ሥዕሎች ብዛት ማጋነን ይችላሉ። ሰዎች የራሳቸው ፍላጎት በልባቸው ሊኖራቸው ይችላል፣ ነገር ግን ለጓደኞቻቸው እና ለቤተሰባቸው ደህንነትም ያስባሉ፣ እና ብዙ ጊዜ ዕድሎችን ለማስፋት የተቻላቸውን ሁሉ ያደርጋሉ።
ሌሎችን ለመጉዳት
አንድ ሰው ሲዋሽህ በጣም ያማል። በሚያሳዝን ሁኔታ, አንዳንድ ጊዜ የሚዋሽው ሰው ስሜትዎን ሊጎዳ ይችላል. ውሸት አንድ ሰው በአንተ ወይም በሁኔታዎች ላይ ቁጥጥር እንዲያደርግ ይረዳዋል እናም ሰዎች በተለምዶ የማይስማሙባቸውን ነገሮች እንዲያደርጉ ለማባበል ወይም ለማሳመን ይጠቅማል።
ለምሳሌ፣ አንድ ሰው ኢንቨስት ላደረገበት ፕሮጀክት የገንዘብ ድጋፍ ከፈለገ፣ ስምምነቱ ይበልጥ ማራኪ እንዲሆን አንዳንድ መረጃዎችን አጋነን ይሆናል። ወይም አንድ ሰው ስለ እድሜው ታማኝ ከሆኑ እጩዎችን ለመገናኘት በመገናኛ መተግበሪያ ላይ ስለ እድሜው ሊዋሽ ይችላል።
ቀደም ሲል ውሸትን ለመሸፈን
ውሸት ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ የሚሄድበት መንገድ አለው። ይህ የበረዶ ኳስ ተጽእኖ ብዙ ጊዜ ይከሰታል ምክንያቱም አንድ ውሸት ሲነገር የመጀመሪያውን ውሸት ለመሸፈን ወይም ለመደገፍ ሌላ ሊያስፈልግ ይችላል.
ለምሳሌ አንድን ሰው ዋሽተህ ስኪንግ እንደሄድክ ብትነግሪው ቁልቁለቱ እንዴት እንደሆነ፣ወደቅክ ወይም ቅዝቃዜው እየተዝናናህ ሳለ ሌላ ምን እንዳደረግህ ሊጠይቁህ ይችላሉ። ለእነዚህ ጥያቄዎች መልስ ስትሰጥ፣ አንድ ውሸት ወደ ተከታታይ ውሸቶች ሊያድግ ይችላል፣ ምናልባት ያላቀድከው። ከማወቅህ በፊት በአንድ ውሸት ብቻ የጀመረ ታሪክ ውስጥ 10 ውሸት ልትሆን ትችላለህ።
የነሱን ታሪክ ለመንገር
በአንዳንድ ሁኔታዎች አንድ ሰው ውሸት ተናግሮ አያውቅም ምክንያቱም ውሸት አይመስላቸውም። ለምሳሌ፣ አንዳንድ ገጠመኞች እንዴት እንደተሰማቸው ለማካፈል ከአመለካከታቸው ተነስተው አንድ ታሪክ ሊናገሩ ይችላሉ። ታሪኩ ከሌላ ሰው ተመሳሳይ ተሞክሮ ትንሽ ሊለያይ ይችላል።
በተጨማሪም አንዳንድ ሰዎች በማይታመን ትዝታ ሳቢያ ይዋሻሉ። የማስታወስ ችሎታ ማጣት ከእድሜ ጋር ብቻ የሚመጣ ነገር አይደለም. እንደ እውነቱ ከሆነ፣ አስጨናቂ ወይም ስሜታዊ የሆኑ ሁኔታዎች ሰዎች የውሸት ትዝታ እንዲፈጥሩ ያደርጋቸዋል። እነዚህ ትዝታዎች እነርሱን ለሚያስታውሳቸው ሰው በእውነት እውነት ይመስላሉ ነገርግን ሌሎች የሚታወሱት ተጨባጭ እውነት ላይሆኑ ይችላሉ።
ሰዎች የሚዋሹት ማንን ነው?
የዩኒቨርሲቲው ጥናትም ሰዎች ማንን እንደዋሹ በሶስት ወራት ውስጥ ተለካ። ውጤቶቹ እንደሚያሳዩት አብዛኛው ሰው የሚወዷቸውን ይዋሻሉ። በተለይም 51% ተሳታፊዎች ለጓደኞች እና 21% ወይም ተሳታፊዎች ለቤተሰብ አባላት ዋሽተዋል። በተጨማሪም 11% ተሳታፊዎች ከት/ቤታቸው ወይም ከንግድ አካባቢ ጓደኞቻቸውን ይዋሻሉ፣ 9% ያህሉ ጥናቱ የተደረገላቸው ለማያውቋቸው፣ እና 8% ተሳታፊዎች ለማያውቋቸው ይዋሻሉ።
ያለመታደል ሆኖ አብዛኛው ሰው የሚዋሽው ለነሱ ቅርብ የሆኑትን ነው። ነገር ግን ከእነዚህ ሰዎች ጋር በአቅራቢያዎ ባሉ ማህበራዊ ክበቦች ውስጥ የመገናኘት ዕድሉ ከፍተኛ ነው፣ ይህም ማለት ውሸት ሊፈጠር የሚችልባቸው ብዙ እድሎች እና ውይይቶች ይኖሩዎታል።
ሳይኮሎጂካል ሁኔታዎች ከውሸት ጋር የተገናኙ
አንዳንድ ሰዎች በየጊዜው ውሸት ሲናገሩ ከበሽታ አምጪ ተህዋስያን ጋር ውሸት የሚናገሩም አሉ። ፓቶሎጂካል ውሸታሞች ብዙውን ጊዜ ውሸት ለመናገር ይገደዳሉ እና ምንም ጥቅም ሳያገኙ ሊዋሹ ይችላሉ። ምንም እንኳን ፓቶሎጂካል ውሸት በራሱ የአእምሮ ጤና ሁኔታ ባይሆንም, አንዳንድ የአእምሮ ሕመሞች ምልክት ሊሆን ይችላል. ከሕመምተኞች በሽታ አምጪ ተሕዋስያን ጋር የተያያዙ የተለመዱ ምርመራዎች የሚከተሉትን ያካትታሉ።
ፀረ-ማህበረሰብ ስብዕና መታወክ
ይህ እክል ከማይሰራ የአስተሳሰብ ሂደቶች ጋር አብሮ ይመጣል። ለምሳሌ፣ ፀረ-ማህበረሰብ ስብዕና ዲስኦርደር ያለባቸው ሰዎች ለድርጊታቸው ሩቅ ባለመሆኑ እና የማህበራዊ ሃላፊነት እጦት ያጋጥማቸዋል። እነሱ የሌሎችን ሀሳብ እና ስሜት ችላ ሊሉ ይችላሉ፣ ህጎችን አያከብሩም፣ እና ብዙ ጊዜ በማታለል እና በማጭበርበር ይሳተፋሉ።
የድንበር ግለሰባዊነት ችግር
ይህ የአእምሮ ጤና ችግር የአንድ ሰው ስሜትን የመቆጣጠር አቅምን የሚጎዳ ነው። የጠረፍ ስብዕና ችግር ያለባቸው ሰዎች የስሜት መለዋወጥ ሊያጋጥማቸው ይችላል፣ ጥቁር እና ነጭ የአስተሳሰብ ዘይቤዎችን በመመልከት ሁኔታዎችን ጥሩ ወይም መጥፎ የሚመስሉ እና እንደ ውሸት ያሉ ስሜት ቀስቃሽ ባህሪያት ውስጥ ሊሳተፉ ይችላሉ።
Histrionic Personality Disorder
ይህ የአይምሮ ጤንነት ሁኔታ ድራማቲክ ስብዕና ዲስኦርደር በመባልም ይታወቃል። ብዙውን ጊዜ ከተጋነኑ ስሜቶች, ትኩረትን ከሚስብ ባህሪ, እንዲሁም ከማታለል እና ከስሜታዊነት ጋር የተያያዘ ነው. እነዚህ ባህሪያት አንድ ላይ ሆነው አንድ ሰው በተደጋጋሚ እንዲዋሽ ሊያደርግ ይችላል.
ተጨባጭ መታወክ
ይህ የአእምሮ ጤና ችግር ቀደም ሲል Munchausen syndrome ይባል ነበር። አንድ ሰው አካላዊ ወይም አእምሮአዊ ሕመም እንዳለበት ሆኖ ሲሠራ በትክክል ጤነኛ ሆኖ ሲገኝ ነው። ስለ ምልክታቸው ይዋሻሉ፣ ምርመራዎችን ይቀይራሉ፣ ወይም ጤናማ እንዳልሆኑ ለማረጋገጥ ራሳቸውን ሊጎዱ ይችላሉ።
ሌሎች እክሎች
ከላይ ከተዘረዘሩት በተጨማሪ ሰዎች ውሸት እንዲናገሩ የሚያደርጉ ሌሎች የአእምሮ ችግሮችም አሉ። ምሳሌዎች አንድ ሰው በአካባቢያቸው ባሉት ሰዎች ላይ ከፍተኛ እምነት የሚጣልበት ወይም የመጠራጠር ስሜት የሚሰማው ፓራኖይድ ስብዕና ዲስኦርደርን ያጠቃልላል። እንዲሁም ሰዎች ከማስታወሻቸው፣ ከንቃተ ህሊናቸው እና ከማንነታቸው እንዲለያዩ ከሚያደርጉት የመለያየት ችግሮች መካከል አንዳንዶቹ።
ከዚህም በላይ አንዳንድ የአእምሮ ጤና መታገል ያለባቸው ሰዎች ምን እየደረሰባቸው እንዳለ እንዳይያውቁ ይዋሻሉ። ለምሳሌ የአመጋገብ ችግር እንዳለበት የተረጋገጠ ሰው ሌላ ምግብ ላለመብላት በአንድ ቀን ውስጥ ምን ያህል እንደበላ ሊዋሽ ይችላል። ወይም የግዴታ ቁማርተኛ ወደ ካሲኖ ለመጓዝ ምን ያህል ገንዘብ እንዳወጣ ሊዋሽ ይችላል።
የውሸት ኒዩሮሎጂ
የመዋዕለ ሕፃናት ዜማዎች አንድ ሰው ውሸት ሲናገር ሱሪው በእሳት መያያዙን ይጠቁማል። ነገር ግን፣ ፋይብ ሲነግሩ የሚያበራው ሱሪዎ ሳይሆን አንጎል ነው። አንድ ሰው በሰውነታቸው ቋንቋ መዋሸት ይችል ይሆናል። ነገር ግን የአዕምሮ ስካነርን ብልጥ ማድረግ አይችሉም።
በምርምር መሰረት አንድ ሰው ፋይብ በሚናገርበት ጊዜ የተለያዩ የፊት ለፊትል ኮርቴክስ ቦታዎች ይንቀሳቀሳሉ. ለምሳሌ, አንድ ሰው ውሸት በሚናገርበት ቦታ ሁሉ የግራ ካውዳት እና የቀኝ የፊት ጂረስ ይበረታታሉ. ነገር ግን አንድ ሰው በተከታታይ ውሸት በተናገረ ቁጥር እነዚህ የአንጎል ክፍሎች ንቁ ሆነው እንደሚሰሩ በጥናት ተረጋግጧል።
ለምሳሌ በውይይት ውስጥ የመጀመሪያውን ውሸት ስትናገሩ እነዚህ ቦታዎች በሙሉ ኃይል ሊነቁ ይችላሉ። ነገር ግን፣ ወደ አራተኛው ውሸት ሲደርሱ እነዚህ ቦታዎች ብዙም ገቢር አይደሉም። ይህ የሚያመለክተው ውሸቱ የማያቋርጥ ሲሆን እነሱ እንዲቀጥሉ ለማድረግ አነስተኛ የአእምሮ ጥረት እንደሚጠይቅ ያሳያል።
ትንሽ ነጭ ውሸቶች እና ባሻገር
የአእምሮ ጤና ችግር ያለባቸው ወይም ከበሽታ ውሸት ጋር የሚታገሉ ሰዎች ቴራፒስት፣ አማካሪ ወይም ሌላ የአእምሮ ጤና ባለሙያ በማነጋገር ህክምና ማግኘት ይችላሉ። እነዚህ የጤና አጠባበቅ ሰራተኞች አንድ ሰው እያጋጠመው ያለውን ማንኛውንም የሕመም ምልክት እንዴት መቋቋም እንደሚችሉ ልዩ እቅድ ማዘጋጀት እና እንዴት ወደ ፊት መሄድ እንዳለበት እቅድ ማውጣት ይችላሉ።
ብዙ ሰዎች ደጋግመው ይዋሻሉ፣ እና ምንም ስህተት የለውም። ሰው ነህ ማለት ነው። ነገር ግን፣ እራስዎን ብዙ ጊዜ ሲዋሹ ወይም ስለተለዩ ሁኔታዎች ካጋጠሙዎት ስለ ልምድዎ የበለጠ ለመረዳት የቲራቲስትን መመሪያ መፈለግ ይችላሉ። ስለራስዎ የበለጠ እንዲያውቁ ሊረዳዎ ይችላል እና እውነትዎን ለመናገር አንድ እርምጃ ያቀርብልዎ ይሆናል።
