ብክለት የሚመጣው ከተለያዩ ምንጮች ሲሆን ውጤቱም የተለያየ ነው። ብክለት በተፈጥሮው ዓለም እና በሰው ጤና ላይ ጎጂ ነው. ለአካባቢ ጥበቃ ጠንቃቃ ከሆንክ የብክለት መሰረቱን መረዳት ለብክለት የምታደርገውን አስተዋፅኦ ለመቀነስ ይረዳሃል።
የአየር ብክለት
የአየር ብክለት የአየርን የተፈጥሮ ስብጥር እና ኬሚስትሪ የሚረብሽ ማንኛውም የከባቢ አየር ብክለት ነው። ይህ እንደ አቧራ ወይም ከልክ ያለፈ ጋዞች እንደ ካርቦን ዳይኦክሳይድ ወይም ሌሎች በካርቦን ዑደት ወይም በናይትሮጅን ዑደት በተፈጥሯዊ ዑደቶች ውጤታማ በሆነ መንገድ ሊወገዱ የማይችሉ በትነት ባሉ ጥቃቅን ቁስ አካላት ውስጥ ሊሆን ይችላል።
ከመጠን በላይ ከሚሆኑት የአየር ብክለት ምንጮች መካከል፡
- ተሽከርካሪ ወይም የማምረቻ ጭስ ማውጫ
- የደን ቃጠሎ፣ የእሳተ ገሞራ ፍንዳታ፣የደረቅ የአፈር መሸርሸር እና ሌሎች የተፈጥሮ ምንጮች
- ግንባታ ወይም መፍረስ
የአየር ብክለት ውጤቶች
በአየር ብክለት መጠን ላይ በመመስረት በርካታ ተፅዕኖዎች ሊታዩ ይችላሉ። ለምሳሌ የተበከለ አየር ጭስ መጨመርን፣ ከፍተኛ የዝናብ አሲዳማነት፣ የሰብል መጠን በቂ ያልሆነ ኦክሲጅን መመናመን እና በሰው ልጆች ውስጥ ከፍተኛ የአስም በሽታ ያስከትላል። አንዳንድ ሳይንቲስቶች የአየር ንብረት ለውጥ ከአየር ብክለት መጨመር ጋር የተያያዘ እንደሆነ ያምናሉ።
የአየር ብክለት ስታትስቲክስ
እንደ አለም ጤና ድርጅት (WHO) ዘገባ በአለም አቀፍ ደረጃ በየዓመቱ 7 ሚሊየን ሰዎች በአየር ብክለት ይሞታሉ።የአለም ጤና ድርጅት በየአመቱ ከከባቢ አየር ብክለት የሚሞቱ ሰዎች ቁጥር 4.2 ሚሊዮን እንደሆነ ገልጿል። የድርጅቱ አኃዛዊ መረጃ እንደሚያሳየው በቤት ውስጥ በነዳጅ እና በቆሻሻ ማብሰያ ጢስ ምክንያት በየዓመቱ የሚሞቱት 3.8 ሚሊዮን ሰዎች ናቸው። ከአለም ህዝብ መካከል 91% የሚሆኑት የአየር ጥራት ከአለም ጤና ድርጅት መመሪያ ወሰን በላይ በሆነ ቦታ እንደሚኖሩ የአለም ጤና ድርጅት ዘግቧል።
የውሃ ብክለት
የውሃ ብክለት ማለት የውሃውን ጥራት እና ንፅህና የሚጎዳ ከኬሚካል፣ ከቅንጣት ወይም ከባክቴሪያ ቁስ የተበከለ ውሃ ማለት ነው። የውሃ ብክለት በውቅያኖሶች, ወንዞች, ሀይቆች እና የመሬት ውስጥ ማጠራቀሚያዎች ውስጥ ሊከሰት ይችላል. ብክለቱ የሚሰራጨው በተፈጥሮ የውሃ ዑደት ውስጥ ከሚፈሱ የተለያዩ የውሃ ምንጮች ነው።
የውሃ ብክለት መንስኤዎች የሚከተሉትን ያካትታሉ፡
- ከአፈር መሸርሸር የተነሳ ደለል መጨመር
- አግባብ ያልሆነ የቆሻሻ አወጋገድ እና ቆሻሻ መጣያ
- የአፈር ብክለትን ወደ ውሃ አቅርቦቶች ማስገባቱ
- ኦርጋኒክ ቁሶች በውሃ አቅርቦቶች ላይ መበስበስ
የውሃ ብክለት ውጤቶች
የውሃ ብክለት ከሚያስከትላቸው ውጤቶች መካከል የሚጠጣውን የውሃ መጠን መቀነስ፣ ለሰብል መስኖ የሚውሉ የውሃ አቅርቦቶችን መቀነስ እና ለህልውና የተወሰነ ንፁህ ውሃ በሚፈልጉ የአሳ እና የዱር አራዊት ህዝቦች ላይ ተጽዕኖ ማሳደር ይገኙበታል።
የውሃ ብክለት ስታትስቲክስ
አስከፊ የውሃ ብክለት አንዱ ከመዘጋጃ ቤቶች እና ከኢንዱስትሪዎች የሚወጣ ያልተጣራ ቆሻሻ ነው። ይህ ዓይነቱ ብክለት ወደ አፈር እና ውሃ ውስጥ ዘልቆ ይገባል. የተባበሩት መንግስታት የትምህርት፣ የሳይንስ እና የባህል ድርጅት (ዩኔስኮ) በተለያዩ ሀገራት የአለም የውሃ አቅርቦት ላይ የማዘጋጃ ቤት እና የኢንዱስትሪ ቆሻሻ ውሃ መበከልን ሪፖርት አድርጓል። ለምሳሌ በአውሮፓ 71 በመቶው የማዘጋጃ ቤት እና የኢንዱስትሪ ቆሻሻ ውሃ ይታከማል፣ በላቲን አሜሪካ አውራጃዎች ግን ይህ አሃዝ 20 በመቶ ብቻ ነው።የመካከለኛው ምስራቅ እና የሰሜን አፍሪካ ስታቲስቲክስ ወደ 51% ሲቀንስ እስያ እና ፓስፊክ ክልል በ 10% እና 20% መካከል ናቸው። ያልተጣራ ቆሻሻ ውሃ በቀላሉ ይለቀቃል እና መሬትን፣ ውሃን፣ የባህር ዳርቻን ስነ-ምህዳሮችን ይበክላል።
የቆሻሻ ውሃ አያያዝ ስታትስቲክስ ለዩናይትድ ስቴትስ
ከአሜሪካ ዋና ዋና ወንዞች የሚገኘው ውሃ በመጨረሻ ውቅያኖስ ላይ ከመድረሱ በፊት ከ20 ጊዜ በላይ ጥቅም ላይ እንደሚውል ይገመታል። 19 በመቶው የአሜሪካ ቤተሰቦች ከሴፕቲክ ታንኮች ጋር የተገናኙት ለህክምና እና ቆሻሻ ውሃ ነው። እ.ኤ.አ. በ2012 የተባበሩት መንግስታት ድርጅት መረጃ እንደሚያሳየው 75.5% የሚሆነው የአሜሪካ ህዝብ ከቆሻሻ ውሃ አያያዝ ጋር የተገናኘ ነው።
የአፈር ብክለት
አፈር ወይም የመሬት ብክለት የአፈር መበከል የመሬቱን የተፈጥሮ እድገትና ሚዛን የሚከላከል ነው። ለእርሻ፣ ለመኖሪያ ወይም ለዱር እንስሳት ጥበቃ በሚውል መሬት ላይ ብክለት ሊኖር ይችላል። አንዳንድ የአፈር ብክለት ሆን ተብሎ ነው, ለምሳሌ የቆሻሻ ማጠራቀሚያዎችን መፍጠር. ይሁን እንጂ አብዛኛው የአፈር/የመሬት ብክለት በአጋጣሚ የሚከሰት እና ሰፊ ተጽእኖ ይኖረዋል።
የአፈር ብክለት ምንጮች የሚከተሉትን ያካትታሉ፡
- አደገኛ ቆሻሻ እና የፍሳሽ ቆሻሻ
- ዘላቂ ያልሆኑ የግብርና ልማዶች፣ለምሳሌ ኦርጋኒክ ያልሆኑ ፀረ ተባይ መድኃኒቶችን በብዛት መጠቀም
- ማዕድን ማውጣት፣ደን መጨፍጨፍ እና ሌሎች አጥፊ ተግባራት
- ቤት መጣል እና ቆሻሻ
የአፈር ብክለት ውጤቶች
የአፈር መበከል ወደ ደካማ እድገት እና የሰብል ምርትን ይቀንሳል። የዱር አራዊት መኖሪያዎች ሊወድሙ ይችላሉ. የውሃ እና የእይታ ብክለት ብዙውን ጊዜ የአፈር ብክለት ውጤቶች ናቸው. ሌሎች ውጤቶችም የአፈር መሸርሸር እና በረሃማነት ናቸው።
የአፈር ብክለት ስታትስቲክስ
እንደ ጥበቃ ኢንስቲትዩት ከሆነ የአፈር ብክለት በደን መጨፍጨፍና የአፈር መሸርሸር፣የግብርና ኬሚካሎች፣ኢንዱስትሪላይዜሽን፣ማእድን ማውጣት፣ቆሻሻ መጣያ እና የሰው ፍሳሽ ምክንያት ነው።የአፈር አፈር መጥፋት በማዳበሪያ እና በግብርና ተግባራት ውስጥ ፀረ-ተባይ መድሃኒቶችን በመጠቀም ነው. እነዚህ ኬሚካሎች ለመሬት መሸርሸር ለሚዳርጉ ጎጂ እና አጥፊ ፈንገስ መራቢያ ይፈጥራሉ።
የድምፅ ብክለት
የድምፅ መበከል በተጎዳው አካባቢ ያለውን የኑሮ ደረጃ የሚያውኩ በሰው ልጆች እንቅስቃሴ ምክንያት የሚፈጠሩ የማይፈለጉ የድምፅ ደረጃዎችን ያመለክታል። የድምፅ ብክለት ሊመጣ የሚችለው፡
- የመንገድ ትራፊክ
- ኤርፖርት
- የባቡር ሀዲድ
- የማምረቻ ተክሎች
- ግንባታ ወይም መፍረስ
- ኮንሰርቶች
የድምጽ ብክለት ውጤቶች
አንዳንድ የድምፅ ብክለት ጊዜያዊ ሲሆን ሌሎች ምንጮች ደግሞ ቋሚ ናቸው። ውጤቶቹ የመስማት ችግርን፣ የዱር አራዊትን መረበሽ እና አጠቃላይ የአኗኗር ዘይቤ መበላሸትን ሊያካትቱ ይችላሉ።
የልጅነት እድገቶች
የቅድመ ልጅ እድገት እና ትምህርት ከጩኸት ሊጎዳ ይችላል። ለከባድ የአውሮፕላን ጫጫታ በተጋለጡ ህጻናት ላይ የተደረጉ ጥናቶች እና ስታቲስቲክስ በተዛባ የግንዛቤ አፈፃፀም ፣ደህንነት እና የደም ግፊት እና የካቴኮላሚን ሆርሞን ፈሳሽ መጠነኛ ማስረጃዎች እንደሚሰቃዩ ገልጿል።
የድምፅ ብክለት ስታትስቲክስ
የአለም ጤና ድርጅት የአካባቢ ጫጫታ እና በሰው ጤና ላይ ያለውን ተጽእኖ ዘግቧል። በአውሮፓ ህብረት ውስጥ የመንገድ ትራፊክ ጫጫታ ከ 55 ዲቢቢ ያልፋል እና 40% የአውሮፓ ህብረት ህዝብ ተጋላጭ ነው። 20% የሚሆኑት ከ 65dB በላይ ለሆኑ ደረጃዎች በመጋለጥ ይሰቃያሉ. ከ 30% በላይ የሚሆኑት በምሽት ጊዜ ከ 55 ዲባቢ በላይ ለሆኑ የድምፅ ደረጃዎች ይጋለጣሉ. የአሜሪካ አኮስቲካል ሶሳይቲ እንደዘገበው በ1900 አሜሪካውያን ከ20% እስከ 25% ብቻ በተሽከርካሪዎች ለሚፈጠሩ ጫጫታ ተጋልጠዋል። በ2000 የነበረው መቶኛ 97.4% ነበር።
ሬዲዮአክቲቭ ብክለት
የሬዲዮአክቲቭ ብክለት ብርቅ ነው ነገር ግን እጅግ በጣም የሚጎዳ አልፎ ተርፎም ገዳይ ነው። ከጠንካራነቱ እና ጉዳቱን ለመመለስ አስቸጋሪ ስለሆነ የራዲዮአክቲቭ ብክለትን ለመቆጣጠር ጥብቅ የመንግስት መመሪያዎች አሉ።
የሬዲዮአክቲቭ ብክለት ምንጮች የሚከተሉትን ያካትታሉ፡
- የኑክሌር ኃይል ማመንጫ አደጋዎች ወይም መፍሰስ
- አለመሆኑ የኑክሌር ቆሻሻ አወጋገድ
- የዩራኒየም ማዕድን ስራዎች
የራዲዮአክቲቭ ብክለት ውጤቶች
የጨረር ብክለት በሰው ልጅ እና በዱር አራዊት ላይ የመውለድ ጉድለቶችን፣ካንሰርን፣ ማምከንን እና ሌሎች የጤና ችግሮችን ያስከትላል። እንዲሁም አፈርን በማምከን ለውሃ እና ለአየር ብክለት አስተዋጽኦ ያደርጋል።
የሬዲዮአክቲቭ ብክለት ስታትስቲክስ
በዩኤስ የኑክሌር ቁጥጥር ኮሚሽን (NRC) መሰረት 82% የሚሆነው የራዲዮአክቲቭ ብክለት የተፈጥሮ ምንጭ ሲሆን 18% የሚሆነው ከአንትሮፖጅኒክ ምንጮች (ኤክስሬይ፣ኑክሌር መድሀኒት እና ምርቶች) ነው።
- ራዶን ጋዝ ለ55% የተፈጥሮ ራዲዮአክቲቭ ብክለት ተጠያቂ ነው።
- ከሬዲዮአክቲቭ ብክለት 0.5% ብቻ የሚመጣው ከኒውክሌር ኃይል ማመንጫዎች በራዲዮአክቲቭ ውድቀት እና በኑክሌር ጦር መሳሪያ ሙከራ ነው።
- በከባቢ አየር ውስጥ የሚገኙ የራዲዮአክቲቭ ኢሶቶፖች ለ100 አመታት ሊቆዩ ይችላሉ
የሙቀት ብክለት
የሙቀት ብክለት ከመጠን ያለፈ ሙቀት ሲሆን ለረጅም ጊዜ የማይፈለጉ ውጤቶችን ይፈጥራል። ምድር ተፈጥሯዊ የሙቀት ዑደት አላት ፣ ነገር ግን ከመጠን በላይ የሙቀት መጠን መጨመር የረጅም ጊዜ ተፅእኖ ያለው ያልተለመደ የብክለት ዓይነት ተደርጎ ሊወሰድ ይችላል። ብዙ አይነት የሙቀት ብክለት ከምንጩ አጠገብ ባሉ ቦታዎች ላይ ብቻ የተገደበ ነው፣ነገር ግን በርካታ ምንጮች በላቀ መልክዓ ምድራዊ አካባቢ ላይ ሰፋ ያለ ተጽእኖ ሊኖራቸው ይችላል።
የሙቀት ብክለት በሚከተሉት ምክንያቶች ሊከሰት ይችላል፡
- የኃይል ማመንጫዎች
- የከተማ መስፋፋት
- የአየር ብክለት ሙቀትን የሚይዘው ቅንጣቶች ናቸው
- የደን ጭፍጨፋ
- ሙቀትን የሚያስተካክሉ የውሃ አቅርቦቶች መጥፋት
የሙቀት ብክለት ውጤቶች
የሙቀት መጠን ሲጨምር መጠነኛ የአየር ንብረት ለውጦች ሊታዩ ይችላሉ። ፈጣን ለውጦች የዱር አራዊትን ህዝብ ተጋላጭ ያደርጋቸዋል እና ማገገም ላይችሉ ይችላሉ።
የሙቀት ብክለት ስታትስቲክስ
የሙቀት ብክለት በተለያዩ አምራቾች ምክንያት ሊታይ ይችላል። ለምሳሌ፣ ኢሊኖይ ስቴት የውሃ ዳሰሳ እንደዘገበው በዓለም ላይ ከፍተኛው የሙቀት መጠን በከሰል በሚነድ የኃይል ማመንጫዎች የሚፈጠረው በሚሲሲፒ ወንዝ ውስጥ ነው። በአለም ላይ በሙቀት ብክለት በጣም የተበከለው ተፋሰስ የሚገኘው በአውሮፓ - ራይን ወንዝ ነው።
ብርሃን ብክለት
የብርሃን ብክለት ከቦታው በላይ ማብራት ነው እና እንደ አደናጋሪ ይቆጠራል። የብርሃን ብክለት በከተሞች ውስጥ ብቻ አይደለም የሚገኘው። አብዛኛው ዘመናዊ አለም በብርሃን ብክለት ይሰቃያል።
ምንጮች ያካትታሉ፡
- ትላልቅ ከተሞች
- ቢልቦርድ እና ማስታወቂያ
- የማታ ስፖርታዊ ዝግጅቶች እና ሌሎች የምሽት መዝናኛዎች
- ሰማይ ፍካት (በከተማ አካባቢ ደማቅ ሃሎ)
- ብርሃን መጣስ (ያልተፈለገ ሰው ሰራሽ መብራት ከመንገድ መብራቶች እና ከደህንነት ጓሮ መብራቶች ሞልቷል)
የብርሃን ብክለት ውጤቶች
የብርሃን ብክለት በተለመደው የእንቅልፍ ዑደት ላይ ጣልቃ ሊገባ ይችላል። በመኖሪያ አካባቢዎች አቅራቢያ ከሆነ, የብርሃን ብክለትም የነዋሪዎችን የኑሮ ጥራት ሊቀንስ ይችላል. የብርሃን ብክለት ኮከቦችን ማየት የማይቻል ያደርገዋል, ስለዚህ በሥነ ፈለክ ምልከታ እና በግል ደስታ ላይ ጣልቃ ይገባል.
የብርሃን ብክለት የጤና ስታቲስቲክስ
ብሔራዊ የጤና ተቋማት የብርሃን ብክለት በሰውና በዱር አራዊት ላይ የረዥም ጊዜ የጤና እክል ሊፈጥር እንደሚችል የሚጠቁም እያደገ መምጣቱን ያሳያል። ሬቲናዎን ለሚመታ ለብርሃን ፎቶኖች መጋለጥ የሰዎችን እና የእንስሳትን ሰርካዲያን ሪትም ሊረብሽ ይችላል።
- ጥናቶች ከ10% እስከ 15% የሚሆኑ የሰው ልጅ ጂኖች የሚቆጣጠሩት በሰርካዲያን ዑደት ነው። ይህ ዑደት መቋረጥ እንደ እንቅልፍ ማጣት፣ ድብርት፣ ካንሰር እና የልብና የደም ቧንቧ በሽታዎች ያሉ የጤና ችግሮችን ያስከትላል።
- 15 አመት በፈጀ ጥናት ነርሶች የማታ ፈረቃ በወር ሶስት ጊዜ የሚሰሩት የኮሎሬክታል ካንሰር በ35% ጨምሯል።
- በአካባቢው በደማቅ ብርሃን መፅሃፍ ከቤት ውጭ ማንበብ እንዲችሉ ሴቶች በጡት ካንሰር የመጠቃት እድላቸው 73% ከፍ ያለ ነው።
ብርሃን ብክለት የምሽት ሰማይ ስታቲስቲክስ
ሌላው የብርሃን ብክለት ውጤት የሌሊት ሰማይን ማየት አለመቻል ነው። ይህ ለዋክብት ተመራማሪዎች እና በከዋክብት እይታ ለመደሰት ለሚፈልግ ማንኛውም ሰው አስቸጋሪ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2016 የኒው ወርልድ አትላስ ኦፍ አርቲፊሻል ናይት ስካይ ብሩህነት 80 በመቶው የዓለም ክፍል በብርሃን ብክለት ውስጥ እንደሚኖር ዘግቧል። በእርግጥ 99% የሚሆነው የአሜሪካ እና የአውሮፓ ህዝቦች በብርሃን ከባቢ አየር ውስጥ ይኖራሉ።ከአለም ህዝብ አንድ ሶስተኛ በላይ ሚልኪ ዌይ ማየት አይችሉም። ይህ ወደ 80% ሰሜን አሜሪካውያን እና 60% አውሮፓውያን ፍኖተ ሐሊብ አይተው አያውቁም።
የእይታ ብክለት
የእይታ ብክለት ከውበት ዓይን ወይም የማይፈለግ፣ማይማርክ እይታዎች በላይ ነው። በተወሰኑ አካባቢዎች የህይወት ጥራትን ሊቀንስ እና በንብረት እሴቶች ላይ እንዲሁም በግላዊ ደስታ ላይ ኢኮኖሚያዊ ተጽእኖ ይኖረዋል።
የእይታ ብክለት ምንጮች የሚከተሉትን ያካትታሉ፡
- የኃይል መስመሮች
- የግንባታ ቦታዎች
- ቢልቦርድ እና ማስታወቂያ
- የተዘነጉ ቦታዎች ወይም ዕቃዎች እንደ የተበከሉ ክፍት ቦታዎች ወይም የተተዉ ህንፃዎች
የእይታ ብክለት ውጤቶች
የእይታ ብክለት ጥቂት የጤና ወይም የአካባቢ ተፅእኖዎች ቢኖሩትም ጎጂ ተፅዕኖዎችን የሚያስከትል ብክለት ነው።አብዛኛዎቹ ተጽእኖዎች በአቅራቢያ ወይም በዚህ አይነት ብክለት ውስጥ የሚኖሩትን ይጎዳሉ. የእይታ ብክለት አደጋን ያመጣል እና የማህበረሰቡን ማንነት ይለውጣል። ለምሳሌ የእይታ ብክለት ተሽከርካሪ በሚያሽከረክሩበት ጊዜ ወይም ኦፕሬሽን በሚጠቀሙበት ወቅት ትኩረትን የሚከፋፍሉ ሲሆን ለትራፊክ መጨናነቅም ያስከትላል።
የእይታ ብክለት ስታትስቲክስ
የአውሮፓ ሳይንሳዊ ጆርናል በጁን 2015 "የእይታ ብክለት በከተማ እና በከተማ ዳርቻዎች ላይ ጥልቅ የሆነ አዋራጅ ተጽእኖ ሊኖረው ይችላል: በህንድ ቤንጋል, ህንድ ጥቂት ቦታዎች ላይ የተደረገ ጥናት ያልተደራጁ ቢልቦርዶችን ልዩ በማጣቀስ" የሚል ጥናት አሳትሟል። ጥናቱ ያደጉ ሀገራት የእይታ ብክለትን ለመቀነስ ዕርምጃዎችን አውቀው እየወሰዱ ነው ብሏል። ተመራማሪዎቹ በማደግ ላይ ባሉ ሀገራት ቆሻሻ ከእይታ ብክለት የበለጠ ጉዳት እና የጤና ችግር ነው ሲሉ ደምድመዋል።
- የእይታ ብክለት የስነ ልቦና ውጤቶቹ የአይን ድካም፣መበሳጨት እና የንፅህና አጠባበቅ ስሜት ይቀንሳል።
- በእይታ ብክለት የሚኖሩ ሰዎች የህይወት ጥራታቸው እየቀነሰ ያያል።
- ጨዋነት ሲዳከም ከሌሎች ጋር ያለው ግንኙነት ሊጎዳ ይችላል።
- ልጆች በውበት ስሜታቸው ማደግ ተስኖአቸው ሊሰቃዩ ይችላሉ።
- ልጆች የአከባቢውን ውበት ማድነቅ ሳይችሉ ሊያድጉ ይችላሉ። ይህም ለተሻለ አካባቢ እና ህይወት የመፍጠር እና የመታገል ችሎታቸውን ሊቀንስ ይችላል።
የግል ብክለት
የግል ብክለት ማለት የሰውን አካል እና የአኗኗር ዘይቤን በሚጎዳ ተግባር መበከል ነው። ይህ የሚከተሉትን ሊያካትት ይችላል፡
- ብሔራዊ የጤና ተቋማት ትንባሆ ማጨስን እንደ የግል ብክለት ይዘረዝራል።
- EPA (የአካባቢ ጥበቃ ኤጀንሲ) ሌሎች የግል ብክለት የሚከሰቱት የቤት እንስሳት ባለቤቶች ውሾችን (የፌካል ቁስ) ማጽዳትን ችላ በማለታቸው ነው ይላል።
- የሳር ማዳበሪያ አጠቃቀም እንደ የግል ብክለት ተመድቧል። በእርግጥ EPA እነዚህን ማዳበሪያዎች ወደ 15-0-15 እንዲቀይሩ ይመክራል, ይህም P (ፎስፈረስ) ያልሆነ ማዳበሪያ ነው.
- የአካባቢ ብክለት ማዕከላት በሳሙና እና በቤት ውስጥ ማጽጃ ውስጥ የሚገኙ ኬሚካሎችን እንደ የግል ብክለት ይዘረዝራሉ።
የግል ብክለት ውጤቶች
እንደ ኢፒኤ መሰረት የግል ብክለት ሁሉንም አይነት ፋርማሲዩቲካል እና የግል እንክብካቤ ምርቶች (PPCP) ያጠቃልላል። የሰው እና የእንስሳት ህክምና ምርቶች በሁለቱም የገጸ ምድር ውሃ እና የከርሰ ምድር ውሃ ውስጥ የሚገኙ የአካባቢ ብክለትን ይፈጥራሉ።
የግል ብክለት ስታትስቲክስ
የግል ብክለት የራሱ ምድብ አግኝቷል ነገር ግን የግል ብክለትን በቀጥታ የሚገመግም ጥናት አልተደረገም። ይሁን እንጂ በተለያዩ የግል ብክለት ላይ የተደረጉ ጥናቶች አሉ ለምሳሌ የኢፒኤ ሪፖርቶች በንጥረ-ምግብ ብክለት ላይ የተገኙት የሳር ማዳበሪያዎች, ሌላው የተለመደ ብክለት ነው.
የንጥረ-ምግቦች ብክለት
ኤ.ፒ.ኤ እንደዘገበው በመላው ዩ ውስጥ የተንሰራፋ ትልቅ ችግር ስለሆነ የምግብ ብክለት ፈታኝ ነው።ኤስ. ከመጠን በላይ ፎስፈረስ እና ናይትሮጅን ወደ ውሃ እና አየር የሚለቀቁት በግላዊ ብክለት ወይም በሰዎች ተግባራት ላይ ለምሳሌ እንደ ማዳበሪያ፣ ፍሳሽ ፍሳሽ፣ የእንስሳት ፍግ፣ ፍሳሽ፣ የቤት እንስሳት ቆሻሻ እና ሌሎችም ናቸው። የሰብል ፍሳሽ እና የእንስሳት መኖ ስራዎች ዋነኛ መንስኤዎች ናቸው.
የአመጋገብ ብክለት ውጤቶች
እንደ አየር እና ውሃ አጓጓዦች እና የግል ብክለትን የመሳሰሉ ከሌሎች የብክለት ዓይነቶች ጋር በመተሳሰር የንጥረ-ምግብ ብክለት በእነዚህ ሁሉ አካባቢዎች እና በሰው ጤና ላይ ተጽእኖ ያሳድራል. በንጥረ ነገሮች ብክለት የተሞላ ውሃ የውሃ ስርዓቶችን (አልጌ አበባዎችን) የሚያሸንፍ አልጌዎችን ሊያመነጭ ይችላል. የሼልፊሽ፣ የውሃ እና የባህር ህይወት በአልጌ አበባዎች የተፈጠሩትን መርዛማ ንጥረ ነገሮች ሲወስዱ ይሰቃያሉ። ከዚህ ምንጭ የተበከለ ሼልፊሽ መብላት ወይም ውሃ መጠጣት አንድን ሰው በጠና ሊታመም እና በከፋ ሁኔታ ለሞት ሊዳርግ ይችላል።
ንጥረ-ምግቦች ብክለት ስታትስቲክስ
የሚሲሲፒ ወንዝ ተፋሰስ ወደ ሜክሲኮ ባሕረ ሰላጤ ከመውጣቱ በፊት በ31 ግዛቶች ውስጥ ያልፋል። የተመጣጠነ ምግብ ብክለት በዚህ ሥነ-ምህዳር ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል። EPA በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ሪፖርት አድርጓል፡
- 60% አሜሪካውያን ከሚሲሲፒ ወንዝ ተፋሰስ የምግብ ምርጫ ወይም ንጹህ ውሃ ይጠቀማሉ።
- 78% የባህር ዳርቻዎች በአልጌ እድገት ይሰቃያሉ
- 15,000 የውሃ አካላት፣በንጥረ-ምግብ ብክለት የተጎዱ
- 101,000 ማይል ወንዞች እና ጅረቶች፣በንጥረ-ምግብ ብክለት የተጎዱ
- 3, 500,000 ኤከር የውሃ ማጠራቀሚያዎች እና ወንዞች, በንጥረ-ምግብ ብክለት የተጎዱ
- 20% የቤት ጉድጓዶች (ጥልቀት የሌላቸው) ናይትሬት መጠን ከመጠጥ ውሃ ደረጃ በላይ ይመዘገባሉ።
ቆሻሻ ብክለት
ቆሻሻ መጣያ የብክለት አይነት ሲሆን ይህም ወደ ሌሎች የብክለት ዓይነቶች ማለትም የግል፣ የእይታ፣ የውሃ እና የአፈር አይነት ውስጥ ሊወድቅ ይችላል።በአግባቡ ሳይወገዱ በግዴለሽነት የሚጣሉ ማናቸውም ቆሻሻዎች ወይም ቆሻሻዎች የቆሻሻ መጣያ ፍቺ ናቸው። ይህ ፈጣን ምግብ ኮንቴይነሮች፣ ጠርሙሶች፣ የወረቀት እና የፕላስቲክ ማሸጊያዎች፣ የሽያጭ ደረሰኞች፣ የኤሌክትሮኒክስ ቆሻሻዎች ወዘተ.
የቆሻሻ ብክለት ውጤቶች
የቆሻሻ መጣያ አይነት ብዙ ጊዜ በአካባቢ ላይ የሚኖረውን ተጽእኖ ይወስናል። ለምሳሌ አንዳንድ ቆሻሻዎች ወደ ውሃ እና አፈር ውስጥ ሊገቡ የሚችሉ ጎጂ ኬሚካሎችን ይዘዋል. ፕላስቲኮች ወይ በፕላስቲክ ከረጢት ውስጥ ተይዘው የሚሞቱትን የዱር አራዊትን ይጎዳል ወይም የተሰባበረ ፕላስቲክን የሚበሉ የባህር ህይወትን ይጎዳል።
ቆሻሻ ስታስቲክስ
መሪ ብሄራዊ ለትርፍ ያልተቋቋመ አሜሪካን ቆንጆ በዩናይትድ ስቴትስ ስላሉት የቆሻሻ አይነቶች ስታቲስቲክስ ዘግቧል። እነዚህ አሃዞች በመኖሪያ ሰፈሮች ውስጥ ከመንገዶች 40% ያነሰ ቆሻሻ ያሳያሉ።ወደ ምቹ ሱቆች እና የንግድ ቦታዎች ስንመጣ በዙሪያው ያሉት መንገዶች 11% ተጨማሪ ቆሻሻ አላቸው።
በመንገድ ዳር ስላሉ ቆሻሻዎች እና ምንጮች መቶኛ የአሜሪካን ቆንጆ ዘገባ፡
- 23% ከእግረኞች
- 53% ከአሽከርካሪዎች
- 16% ከተሸከርካሪ ሸክም ከደካማ መሸፈኛ/አጥር የሚያመልጥ
- 2% ከተሸከርካሪዎች፣እንደ መኪና ቁርጥራጭ፣ጭነት መኪና፣የተነፋ ጎማ፣ወዘተ
- 1% በመያዣው ላይ የሚፈሱ ነገሮች
የብክለት አይነቶች ተገናኝተዋል
ሁሉም የብክለት ዓይነቶች እርስ በርስ የተያያዙ ናቸው። ለምሳሌ የብርሃን ብክለት ጉልበት እንዲሰራ ይጠይቃል ይህም ማለት የኤሌክትሪክ ፋብሪካው ኤሌክትሪክን ለማቅረብ ተጨማሪ የቅሪተ አካል ነዳጆችን ማቃጠል ያስፈልገዋል. እነዚያ ቅሪተ አካላት ለአየር ብክለት አስተዋፅዖ ያደርጋሉ፣ ይህም እንደ አሲድ ዝናብ ወደ ምድር ተመልሶ የውሃ ብክለትን ይጨምራል። የብክለት ዑደት ላልተወሰነ ጊዜ ሊቀጥል ይችላል, ነገር ግን የተለያዩ የብክለት ዓይነቶችን, እንዴት እንደሚፈጠሩ እና ሊያስከትሉ የሚችሉትን ተፅእኖዎች ከተረዱ, ለራስዎ እና ለሌሎች በአካባቢዎ ያሉ ደካማ ሁኔታዎችን ለመዋጋት የግል የአኗኗር ዘይቤን መቀየር ይችላሉ.
