በህይወትህ ስለ አንድ ትልቅ አዋቂ ስጋት ካለህ ምን መፈለግ እንዳለብህ እወቅ።
አንዳንድ አረጋውያን በኋለኞቹ ዓመታት የሚያስፈልጋቸውን ሁሉን አቀፍ ድጋፍ ለመስጠት በተንከባካቢዎች፣ በቤተሰብ አባላት እና በጤና አጠባበቅ ስርዓቱ ላይ ይተማመናሉ። በአብዛኛዎቹ ሁኔታዎች የሚያገኙት እንክብካቤ ከፍተኛ ጥራት ያለው እና ተንከባካቢውም ሆነ ተገልጋዩ እርስበርስ ተጠቃሚ እንዲሆኑ ያስችላቸዋል። ሆኖም በአንዳንድ ሁኔታዎች አረጋውያን ለእንግልት እና ለሽማግሌዎች ጥቃት ይጋለጣሉ።
ግልጽ ለመናገር የአረጋውያን ጥቃት አካላዊ ጉዳት ብቻ አይደለም።እንዲሁም የአእምሮ እና ወሲባዊ ጥቃትን፣ ቸልተኝነትን እና የገንዘብ ብዝበዛን ሊያካትት ይችላል። እንደ የፍትህ ዲፓርትመንት (DOJ) ከአስር ጎልማሶች አንዱ 65 እና ከዚያ በላይ የሆኑ ሰዎች በየአመቱ አንዳንድ አይነት የአረጋውያን ጥቃት ያጋጥማቸዋል። ይህ ማለት በሚሊዮን የሚቆጠሩ ተጋላጭ ጎልማሶች ተጎድተዋል ማለት ነው። የሚወዷቸውን እና ሌሎችን ለመጠበቅ እንዲረዳዎ የአረጋውያን ጥቃት ምልክቶችን መማር እና ማወቅ አስፈላጊ ነው።
አንድ ትልቅ አዋቂ በደል እየደረሰበት መሆኑን የሚያሳዩ 7 ምልክቶች
አረጋውያን በተለያዩ የሕይወታቸው ገፅታዎች ላይ ጥቃት ሊሰነዘርባቸው ይችላል። ለምሳሌ፣ ራሳቸውን ችለው በቤት ውስጥ ቢኖሩ፣ በቤት ውስጥ ከሚንከባከበው ድጋፍ ቢያገኙ፣ ወይም በሚታገዝ የመኖሪያ ተቋም ውስጥ ቢኖሩ፣ በደል ሊደርስ እና ሊከሰት ይችላል።
DOJ በአረጋውያን ላይ የሚደርስ ጥቃትን "በአንድ ትልቅ አዋቂ ላይ የሚያስከትል ወይም የመጉዳት አደጋን የሚፈጥር ሆን ተብሎ በተጠባባቂ ወይም ሌላ ሰው በግንኙነት ውስጥ ያለ ሆን ተብሎ የተደረገ ድርጊት ወይም አለመፈፀም" ሲል ፈርጇል። በተጨማሪም፣ DOJ የአረጋውያንን በደል በአምስት የተለያዩ ምድቦች ይለያል፣ እነሱም ቸልተኝነትን፣ የገንዘብ ብዝበዛ እና ማጭበርበርን፣ ስነ ልቦናዊ ጥቃትን፣ ወሲባዊ ጥቃትን እና አካላዊ ጥቃትን ጨምሮ።ሰዎች ለአካላዊ፣ ስሜታዊ እና የገንዘብ ጥቃት ምልክቶች ንቁ መሆናቸው አስፈላጊ ነው።
1. ያልተገለፀ የአካል ጉዳት
በህይወትህ ውስጥ ያለ ትልቅ ትልቅ ሰው የሚታይ የአካል ጉዳት ምልክቶች ካጋጠመው አካላዊ ጥቃት እየደረሰ መሆኑን የሚያሳይ ምልክት ሊሆን ይችላል። ነገር ግን፣ ሰዎች በዕድሜ እየገፉ ሲሄዱ፣ በተፈጥሯቸው ለጉዳት ሊጋለጡ ይችላሉ። በዚህ ምክንያት ጉዳቱ እንዴት እንደተከሰተ በደንብ ለመለካት በተቻለ መጠን ስለ ህመሞች ብዙ መረጃ መፈለግ አስፈላጊ ነው.
ይህን ማድረግ የምትችለው በህይወታችሁ ውስጥ ያለውን ትልቅ ሰው ተከታታይ ጥያቄዎችን በመጠየቅ ነው። ጉዳቶቹ እንዴት ተከሰቱ? ከስንት ጊዜ በፊት ነው አደጋው የደረሰው? እንደ መውደቅ ለመሳሰሉት ለአደጋዎች የተጋለጡ ናቸው? ስለጉዳቶቹ በነጻ እና በታማኝነት ማውራት ይችሉ እንደሆነ ይመልከቱ። በመቀጠልም ስለአጋጣሚዎች የሚሰጡት መግለጫ አሳማኝ መሆኑን ያረጋግጡ።
ብዙ አረጋውያን በአሳፋሪ ፣በጋዝ ማብራት እና ላለማመን በመፍራት የሚደርስባቸውን ጥቃት ሪፖርት ለማድረግ አያቅማሙ።በተጨማሪም፣ የሚወዷቸው ሰዎች ስለእነሱ እንዳይጨነቁ ሲሉ እውነቱን ሊደብቁ ይችላሉ። በዚህ ምክንያት፣ እንዲሁም የሆነውን ነገር ለማካፈል አዋቂው ደህንነቱ በተጠበቀ ቦታ ላይ እንዳሉ እንዲያውቅ እና እርስዎ ሊረዱት የሚችሉት በትክክል ምን እየተፈጠረ እንዳለ ካወቁ ብቻ እንደሆነ ማሳወቅ አለብዎት። ልንጠነቀቅባቸው የሚገቡ አንዳንድ የአካል ጥቃት ምልክቶች፡
- የተሰበረ አጥንቶች
- ቁስሎች እና ቁስሎች
- ቃጠሎ ወይም ጠባሳ
- ቁርጥማት እና ቁርጠት
- የጭንቅላት ጉዳት
- Sprains or Dissections
- ማስታወክ፣ እንቅልፍ ማጣት ወይም ሌሎች የመመረዝ ወይም የመድኃኒት ከመጠን በላይ የሚከሰቱ ውጤቶች
እንዲሁም ተመሳሳይ አይነት ጉዳቶች ከአንድ ጊዜ በላይ እየከሰቱ እንደሆነ ልብ ማለት ያስፈልጋል። ይህ የተለመዱ ጉዳቶች የአካል ማጎሳቆል ዘይቤ መሆናቸውን ለመረዳት ይረዳዎታል። በአሰቃቂ ባህሪ ምክንያት በቤታቸው አካባቢ ላይ ለሚደርሱ ማናቸውም ለውጦች ወይም ጉዳቶች ትኩረት መስጠት አለቦት።ለምሳሌ የተሰበሩ እቃዎች፣ በግድግዳዎች ላይ ያሉ ጥፍርሮች ወይም ጉድፍቶች፣ ወይም በቤቱ ዙሪያ የተዘዋወሩ የጥቃት ምልክቶችን ለመደበቅ።
2. ደካማ የግል እና የቤት ንፅህና
ሌላው አረጋውያን በደል ሊደርስባቸው እንደሚችል የሚያሳየው ለራሳቸው ወይም ለቤታቸው ምንም አይነት እንክብካቤ እጦት ያለ መስሎ ከታየ ነው። እነዚህ ተንከባካቢ ኃላፊነታቸውን እንደማይወጡ የሚያሳዩ የቸልተኝነት ምልክቶች ሊሆኑ ይችላሉ።
ቸልተኝነት ከመሠረታዊ ንጽህና እጦት፣ በቂ የምግብ አቅርቦት እጥረት ወይም የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ውስንነት ሊሆን ይችላል። እነዚህ ሁሉ አንድ ትልቅ አዋቂ ተገቢ ያልሆነ እንክብካቤ የሚያገኙባቸው መንገዶች ምሳሌዎች ናቸው። አንዳንድ ተጨማሪ የቸልተኝነት ምሳሌዎች የሚከተሉትን ሊያካትቱ ይችላሉ፡
- የተዝረከረከ ወይም ቆሻሻ ቤት
- ሳይታጠብ የታየ
- ለረዥም ጊዜ ብቻውን መቆየቱ
- በተደጋጋሚ የሚጠፉ የዶክተሮች ቀጠሮ ወይም ሌሎች ዝግጅቶች
- መሰረታዊ የንጽህና እጦት እንደ ንፁህ ልብስ ፣የታጠበ ፀጉር ወይም የተቦረሸ ጥርስ
- እንደ የመስሚያ መርጃዎች፣የዓይን መነፅር ወይም የእግር መንሸራተቻዎች ያሉ ጠቃሚ የህክምና እርዳታዎች እጥረት
- ዝቅተኛ ወይም የተገደበ የምግብ ወይም የመድሃኒት አቅርቦት በቤታቸው
- በሰውነት ላይ የሚመጡ ሽፍቶች ከጽዳት እጦት ወይም ረዘም ላለ ጊዜ ከመቀመጥ የተነሳ
- ያልታከመ አልጋ እና የግፊት ቁስለት
አንድ ትልቅ ትልቅ ሰው በተንከባካቢ ምክንያት ቸልተኝነት እያጋጠማቸው እንደሆነ ካስተዋሉ የበለጠ ለማወቅ ጥያቄዎችን ጠይቋቸው። ለመጨረሻ ጊዜ የታጠቡት መቼ ነበር? እንዴት በመደበኛነት ይከሰታል? አሁን ባለው የእንክብካቤ መርሃ ግብር ደስተኛ ናቸው? መደበኛ መርሃ ግብር የሌላቸው የሚመስሉ ወይም በቂ እንክብካቤ እያገኙ እንዳልሆነ ከተሰማቸው ይህ የአሳዳጊ ባህሪ ምልክት ሊሆን ይችላል።
3. የወሲብ ጥቃት ማስጠንቀቂያ ምልክቶች
አረጋውያን በአሳዳጊ ወይም በህክምና አቅራቢዎች ወሲባዊ ጥቃት ሊደርስባቸው ይችላል። እንዲያውም ሰዎች የማስታወስ ችሎታቸውን ማነስ፣የጥንካሬ መቀነስ እና ሌሎች የህክምና ህመሞች ስላጋጠሟቸው በተለይ ለዚህ አይነት ጥቃት ተጋላጭ ሊሆኑ ይችላሉ።
አረጋዊ የወሲብ ጥቃት ያልተፈለገ የግብረ-ሥጋ ግንኙነትን፣ የግዳጅ እርቃንን ወይም ጥቃትን ሊያካትት ይችላል። ይህ በተለይ ለሰዎች ለሌሎች ለመናገር በጣም ከባድ የሆነ የጥቃት አይነት ሊሆን ይችላል፣ ስለዚህ ምልክቶቹን ማወቅ በጣም አስፈላጊ ነው። ሊታዩ የሚገባቸው ምልክቶች፡
- እንደ ማህበራዊ ማቋረጥ ያሉ ድንገተኛ የባህሪ ለውጦች
- በቅርብ ቦታ ላይ ደም መፍሰስ ወይም የውስጥ ልብሶችን መቀባት
- በተወሰኑ የሰውነት ክፍሎች ላይ መጎዳት
- በአሳዳጊው አካባቢ ፍርሃት፣ጭንቀት ወይም ዓይን አፋርነት
- መጸዳጃ ቤት ሲጠቀሙ በጣም ቅርብ በሆኑ ቦታዎች ላይ ህመም
- ያልታወቀ በግብረ ሥጋ ግንኙነት የሚተላለፉ ኢንፌክሽኖች (STIs)
አንድ ትልቅ ሰው ወሲባዊ ጥቃት እየደረሰበት እንደሆነ ከተጠራጠሩ ከአደጋው ሁኔታ ማስወገድ እና ደህንነታቸው የተጠበቀ መሆኑን ማረጋገጥ አስፈላጊ ነው። በመቀጠል፣ ወደፊት ለመቀጠል እቅድ ለማውጣት የአካባቢ ባለስልጣናትን ማነጋገር ይችላሉ።
4. ያልተለመደ የገንዘብ ባህሪ
ሌላው የአረጋውያን በደል ምልክት የገንዘብ ብዝበዛ ወይም ማጭበርበር ነው። በእነዚህ አጋጣሚዎች፣ አንድ ተንከባካቢ የአንድን ትልቅ አዋቂ ሰው የገንዘብ አቅርቦት ሊገድብ ወይም ሊከለክል፣ የተወሰነ የገንዘብ መረጃን መደበቅ ወይም ከእነሱ ገንዘብ ሊሰርቅ ይችላል። ይህ የገንዘብ መጎሳቆል በመባል ይታወቃል እና ተንከባካቢዎች አዛውንቶችን ለመቆጣጠር ወይም ለማስፈራራት እንዲሁም ህይወታቸውን ለመቆጣጠር የሚያስችል መንገድ ሊሆን ይችላል። አንዳንድ የገንዘብ ብዝበዛ ምልክቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ፡
- ድንገተኛ የፋይናንሺያል ለውጦች፣እንደ ያልተገለፀ ገንዘብ ማውጣት ወይም ተደጋጋሚ የባንክ ዝውውሮች
- ቼኮች ወይም የገንዘብ ሰነዶች በማይታወቁ ፊርማዎች የተፈረሙ
- በቤቱ ዙሪያ የጠፉ ዕቃዎች
- የተፈረመ የውክልና ስልጣን እና ሌሎች ህጋዊ ሰነዶች ከአረጋዊው ሰው ስልጣናቸውን የሚነጠቁ
- ወጪ ወይም የአኗኗር ዘይቤ ለውጦች ለተንከባካቢው
- ትልቅ ሰው ስለገንዘብ ሁኔታቸው አይታወቅም
- ያልተከፈሉ ሂሳቦች ወይም ማስታወቂያዎች
- በአዛውንቱ ወክሎ በአሳዳጊ የተደረገ ያልተለመደ የፋይናንስ ዝግጅት
የምትወጂውን ሰው በገንዘብ እንደተጠቀመ ከተሰማህ በሕይወታቸው ውስጥ እየታዩ ያሉትን የገንዘብ ለውጦች እንደሚያውቁ ለማረጋገጥ ከአዋቂዎች ጋር መማከር ጠቃሚ ይሆናል። አንዳንድ ሰነዶችን መፈረም ካላስታወሱ ወይም በሃላፊነት የፋይናንስ ውሳኔዎችን ለራሳቸው የመወሰን አቅም ከሌላቸው፣ የገንዘብ ሁኔታቸውን እንዴት መጠበቅ እንደሚችሉ የበለጠ ለማወቅ ጠበቃ ማነጋገር አለብዎት።
5. ድንገተኛ የባህሪ ለውጦች
ስነ ልቦናዊ እና ስሜታዊ ጥቃት ምልክቶችን መጠንቀቅም አስፈላጊ ነው። ይህ ማጎሳቆል ሰውን ለማስፈራራት፣ለመጠቀም ወይም ለማደናገር የተዘጋጁ ቃላትን እና አካላዊ ያልሆኑ ድርጊቶችን ያካትታል።
ይህ አረጋውያን እንደ ድብርት እና ጭንቀት ያሉ የአእምሮ ጤና ተግዳሮቶች እንዲገጥሟቸው እና ከማህበራዊ ሀብታቸው እንዲገለሉ ያደርጋል። ዛቻ፣ ስድብ እና የማስዋብ ባህሪያትን ጨምሮ በብዙ መልኩ ሊመጣ ይችላል።ልንጠነቀቅባቸው የሚገቡ አንዳንድ የስነ-ልቦና ጥቃቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ፡-
- በስሜታቸው ላይ የሚደረጉ ለውጦች ለምሳሌ ለራስ ክብር ማጣት
- ፍርሃትን፣ ድብርትን፣ ጭንቀትን እና መረበሽን ማሳየት
- የተወሰኑ ሰዎች ወይም ቦታዎች ባሉበት የሚያስፈራ ባህሪን ማሳየት
- የተለወጡ የእንቅልፍ ሁኔታዎችን ማጋጠም
- በተወሰኑ ግንኙነቶች ላይ እምነት ማጣት
- ከመደበኛ እንቅስቃሴዎች ወይም ግንኙነቶች መራቅ
የምትወደው ሰው በስሜቱ ወይም በባህሪው ላይ ተጽእኖ የሚፈጥር ለውጥ እንዳጋጠመው ካስተዋሉ ከእነሱ ጋር ለመገናኘት የተወሰነ ጊዜ ወስዳችሁ መመርመር አለባችሁ። እርስዎን ለመክፈት ከአንድ በላይ ውይይት ሊወስድባቸው ይችላል፣ እና ያ ምንም አይደለም። የሚፈልጉትን እንክብካቤ እንዲያገኙ እንዲረዳቸው ከአእምሮ ጤና ባለሙያ ጋር ለመነጋገርም ሃሳብ ማቅረብ ይችላሉ።
አረጋውያን በደል የሚደርስባቸውን እንዴት መደገፍ ይቻላል
እንደ የበሽታ መቆጣጠሪያ እና መከላከያ ማእከል (ሲዲሲ) ዘገባ አንድ ትልቅ አዋቂን የመጎሳቆል እድልን የሚጨምሩ አንዳንድ የአደጋ ምክንያቶች አሉ። ለምሳሌ የማህበራዊ ድጋፍ እጦት እና ያለፉ የቤተሰብ ግጭቶች በተለይ በዕድሜ የገፉ ጎልማሶችን ለአደጋ ሊጋለጡ ይችላሉ።
ማንኛውም ትልቅ ሰው የአረጋውያን ጥቃት ሰለባ ሊሆን ይችላል። ሰዎች የሚገባቸውን አጋዥ፣ በመረጃ ላይ የተመሰረተ እንክብካቤ እያገኙ መሆኑን ለማረጋገጥ ከአረጋውያን ማህበረሰብ አባላት ጋር መጣበቅ አስፈላጊ ነው። የምትወዷቸውን ሰዎች ለመርዳት መንገዶችን ለማግኘት ከታች ያሉትን ምንጮች መመልከት ትችላለህ።
የአዋቂዎች መከላከያ አገልግሎቶችን ያግኙ
እያንዳንዱ አውራጃ እና ግዛት የአዋቂዎች ጥበቃ አገልግሎት ፕሮግራም (APS) አላቸው። ይህ የመንግስት ኤጀንሲ የተነደፈው በዕድሜ የገፉ እና ጥገኛ የሆኑ ጎልማሶችን ከቸልተኝነት እና እንግልት እንዲጠብቁ ለመርዳት ነው። የጥቃት ድርጊቶችን ለአከባቢዎ APS ሪፖርት ማድረግ ይችላሉ፣ እና በስጋቶች ላይ ምርመራ ይጀምራሉ። በተጨማሪም፣ አዛውንቶችን ለመደገፍ የተነደፉ ሌሎች የማህበረሰብ ምንጮችን ሊያገናኙዎት እና ሊጠቁሙዎት ይችላሉ።
የቤት ውስጥ ብጥብጥ ስልክ ይደውሉ
በአዛውንቶች ላይ የደረሰውን በደል ሪፖርት ለማድረግ፣ ለአረጋውያን ድጋፍ ለመስጠት ወይም እንዴት ወደ ፊት መሄድ እንደሚችሉ ተጨማሪ መረጃ ለማግኘት ከፈለጉ የቤት ውስጥ ብጥብጥ የስልክ መስመርን ማግኘት ይችላሉ።የስልክ መስመሩን በ 1.800.799. SAFE (7233) ማግኘት ይቻላል ወይም "START" ወደ 88788 መላክ ትችላላችሁ። ይህን ለማድረግ አስተማማኝ ከሆነ ወደፊት ለመቀጠል እቅድ ለማውጣት ከሚወዱት ሰው ጋር በዚህ የስልክ መስመር መደወል ይችላሉ።
ከሁኔታው አስወግዳቸው
በህይወትህ ውስጥ ያለ አንድ ትልቅ አዋቂ ጥቃት እየደረሰበት ከሆነ አደገኛ ሊሆኑ ከሚችሉ ሁኔታዎች ለማስወገድ የምትችለውን ሁሉ አድርግ። በአሁኑ ጊዜ በረዳት የመኖሪያ ተቋም ውስጥ የሚኖሩ ከሆነ፣ ሌሎች የመኖሪያ አማራጮችን ማሰስ የተሻለ ሊሆን ይችላል። የምትወደው ሰው በቤት ውስጥ ተንከባካቢን ለድጋፍ የሚጠቀም ከሆነ፣ ሌሎች እርዳታዎችን ማሰስ ወይም በሌላ ኩባንያ እርዳታ መፈለግ ጠቃሚ ሊሆን ይችላል።
ይህ እንደ የመተላለፊያ ይዘት እና የመኖሪያ አደረጃጀት ቀላል ላይሆን ይችላል። ነገር ግን የወደፊት ዝግጅቶችን በምታደርግበት ጊዜ የምትወደውን ሰው ከጉዳት ለመጠበቅ በቤተሰብ እና በማህበረሰብ ድጋፍ መደገፍ ትችላለህ።
ለአረጋውያን የጥቃት ድርጊቶችን ሪፖርት ማድረግ ቀላል አይደለም። በዚህ ምክንያት፣ በተለይ የሚወዷቸው እና ሌሎች የማህበረሰቡ ምልክቶች ሲታዩ መናገሩ በጣም አስፈላጊ ነው። ሌሎችን ስታስገባ ህይወትህን ማዳን ትችላለህ።
